Waar moet ik extra op letten bij de tewerkstelling van minderjarigen?

Bij de tewerkstelling van jongeren zijn er diverse voorschriften voor arbeidsveiligheid, -hygiëne en -geneeskunde van kracht. Deze voorschriften leggen voornamelijk verplichtingen op aan de werkgever en hebben betrekking op aspecten zoals informatie, risicopreventie, verboden taken, hygiëne op de werkplek en gezondheidstoezicht. Ze zijn strenger dan die welke gelden voor reguliere werknemers.

Arbeidsduur

De arbeidsduur van een jeugdige werknemer mag niet meer bedragen dan 8 uur per dag en 38 uren per week effectief of gemiddeld over een bepaalde referteperiode (in elk geval niet meer dan 40u/week), behoudens enkele specifieke uitzonderingen. 

Rusttijden
De jeugdige werknemers mogen *niet meer dan 4½ uren* ononderbroken arbeid verrichten :

wanneer de arbeidstijd meer dan 4½ uren bedraagt, hebben zij recht op een half uur rust;
wanneer de arbeidstijd meer dan zes uren bedraagt, duurt de rusttijd een uur, waarvan een half uur ineens moet worden genomen (bijvoorbeeld 2 x 15 minuten pauze en een half uur als lunchpauze).
Bij koninklijk besluit kunnen evenwel bijzondere regelingen of afwijkingen worden bepaald.

De rusttijd tussen de beëindiging en de hervatting van de arbeid (dus tussen twee dagelijkse prestaties in) moet ten minste 12 opeenvolgende uren bedragen. Bijvoorbeeld : een jeugdige werknemer die om 19 uur het werk beëindigt, zal 's anderendaags ten vroegste om 7 uur opnieuw aan de slag kunnen gaan. Op deze regel zijn geen afwijkingen mogelijk.

Daarenboven moet aan de jeugdige werknemers, buiten de zondagrust, een bijkomende rustdag worden toegekend, onmiddellijk volgend op of voorafgaand aan een zondag (dus een maandag of een zaterdag). Zij kunnen dus tenminste aanspraak maken op een wekelijkse onderbreking van 48 uren.

Arbeid op zon- en feestdagen
In de regel mogen jeugdige werknemers geen arbeid verrichten op zondag, op de tien wettelijke feestdagen of de bijkomende rustdag die hen onmiddellijk volgend op of voorafgaand aan een zondag moet worden toegekend.

In bepaalde gevallen mag er op die dagen of op bepaalde ervan wel worden gewerkt :

Mits de werkgever de bevoegde inspecteur van de Algemene Directie Toezicht op de Sociale Wetgeving binnen drie dagen hiervan schriftelijk op de hoogte stelt, mogen deze jongeren 's worden tewerkgesteld in de gevallen :
arbeid verricht om het hoofd te bieden aan een voorgekomen of dreigend ongeval in de onderneming of voor rekening van derden;
dringende arbeid aan machines of materieel in de onderneming of voor rekening van derden;
arbeid die door een onvoorziene noodzakelijkheid wordt vereist.
Op bovenstaande zijn een aantal algemene afwijkingen mogelijk mbt het werken op een zondag of een feestdag (niet de bijkomende dag!) indien de jeugdige werknemers :

hun medewerking verlenen aan uitvoeringen van culturele, wetenschappelijke, opvoedkundige of artistieke aard en aan modeshows en voorstellingen van collecties klederen;
deelnemen aan sportmanifestaties.
Mits de werkgever de bevoegde inspecteur van de Algemene Directie Toezicht op de Sociale Wetgeving hiervan tenminste vijf dagen vooraf schriftelijk op de hoogte stelt, mogen de jeugdige werknemers gedurende bepaalde perioden (kerstvakantie, paasvakantie, periode tussen Pinksterzondag en 30 september) tewerkgesteld worden in bepaalde ondernemingen uitgebaat in badplaatsen, luchtkuuroorden en toeristische centra : 

kleinhandelszaken;
kapperssalons;
ondernemingen van openbare vertoningen en vermakelijkheden;
ondernemingen voor het verhuren van boeken, stoelen en vervoermiddelen.
Er werd reeds voor bepaalde sectoren gebruik gemaakt van de mogelijkheid om een dergelijk koninklijk besluit uit te laten vaardigen, bijvoorbeeld voor de horeca-sector (K.B. van 10 juli 1972), de sectoren van de bakkerij en banketbakkerij (K.B. van 14 januari 2018) en de sector van de textielnijverheid en het breiwerk (K.B. van 14 april 1975), ….

Zelfs in geval van afwijking, mogen jeugdige werknemers geenszins meer dan één zondag op twee arbeid verrichten, *behalve met voorafgaande toelating v*an de bevoegde inspecteur van de Algemene Directie Toezicht op de Sociale Wetgeving.

Zij hebben, in geval van arbeid op zondagen, bijkomende rustdagen of feestdagen, recht op inhaalrust overeenkomstig de wettelijke bepalingen met betrekking tot de rust op zondag en op betaalde feestdagen, onder dezelfde voorwaarden en met dezelfde duur als de volwassen werknemers.

In geval van arbeid op een zondag of op een bijkomende rustdag, zal de jeugdige werknemer niet altijd twee opeenvolgende rustdagen toegekend krijgen, maar dikwijls twee niet-opeenvolgende. Hij zal wel inhaalrust moeten krijgen die niet minder mag bedragen dan 36 opeenvolgende uren (d.w.z. dat één van die rustdagen een werkonderbreking van tenminste 36 opeenvolgende uren moet meebrengen). De inhaalrust kan uiteraard niet worden aangerekend op de bijkomende rustdagen die aan deze werknemers worden toegekend.

Nachtarbeid
Voor jeugdige werknemers geldt, net zoals voor de volwassen werknemers, een principieel verbod van nachtarbeid.

Zij mogen 's nachts niet werken tussen 20 uur en 6 uur. Deze tijdsgrenzen worden echter voor de jeugdige werknemers ouder dan 16 jaar teruggebracht tot 22 uur en 6 uur of tot 23 uur en 7 uur voor bepaalde vormen van arbeidsorganisatie, met name voor werken die wegens hun aard niet mogen worden onderbroken of stilgelegd (continu-arbeid) en voor arbeid in opeenvolgende ploegen.

Nachtarbeid is voor jeugdige werknemers, ongeacht hun leeftijd, in elk geval verboden tussen middernacht en 4 uur, zonder afwijkingsmogelijkheid.

Nachtarbeid is strikt verboden voor jeugdige werknemers van minder dan 16 jaar.

Voor jeugdige werknemers van 16 jaar en ouder bestaan de volgende afwijkingen op het verbod van nachtarbeid, die evenwel aanzienlijk beperkter zijn dan de afwijkingen die bestaan voor de meerderjarige werknemers.

Mits de werkgever de bevoegde inspecteur van de Algemene Directie Toezicht op de Sociale Wetgeving binnen de drie dagen hiervan schriftelijk op de hoogte stelt, mogen zij tot 23 uur arbeid verrichten in de drie volgende gevallen van overmacht bedoeld in artikel 26 van de Arbeidswet :

arbeid om het hoofd te bieden aan een voorgekomen of dreigend ongeval;
dringende arbeid aan machines of materieel;
arbeid die door een onvoorziene noodzakelijkheid wordt vereist.
Bij koninklijk besluit, genomen na advies van het bevoegd paritair orgaan, kan nachtarbeid in bepaalde bedrijfstakken, bedrijven of beroepen voor het uitvoeren van bepaalde werken of voor bepaalde categorieën van werknemers worden toegestaan en aan bepaalde voorwaarden worden onderworpen. 

In PC 302 is er zo een specifiek KB m.b.t. de tewerkstelling van jeugdige werknemers en nachtarbeid. 

Daarin wordt voorzien dat jeugdige werknemers van meer dan 16 jaar in de ondernemingen die onder het Nationaal Paritair Comité voor het hotelbedrijf ressorteren tot uiterlijk 23 uur tewerkgesteld kunnen worden. Deze afwijking wordt toegestaan op voorwaarde dat de jeugdige werknemer na het einde van zijn werk nog over een openbaar vervoermiddel beschikt om zijn woonst te bereiken, of dat, bij gebreke hiervan, de werkgever in het vervoer voorziet of hem de werkelijke gedragen kosten om zijn woonst te bereiken, terugbetaalt.

Hiervoor is het wel vereist dat er een schriftelijke kennisgeving wordt gedaan aan de inspectie. 

Welzijn

Verder zijn er ook specifieke preventiemaatregelen voorhanden en mogen jongeren geen arbeid verrichten die als gevaarlijk wordt beschouwd.

Zo mogen bijvoorbeeld student-werknemers geen gemotoriseerde toestellen bedienen die dienen voor het verplaatsen, heffen, stapelen, stockeren of destockeren van lasten of voor het laden en lossen van vrachtwagens, in de ondernemingen of opslagplaatsen, alsook op de plaatsen die periodiek of tijdelijk worden gebruikt voor de organisatie van evenementen.

Specifiek voor PC 118.03

Wat betreft werken op een zondag- of feestdag is volgende van toepassing :

Er geldt een uitzondering voor jeugdige werknemers van 16 jaar tot 18 jaar tewerkgesteld bij werkgevers van de sector van de bakkerijen, de banketbakkerijen die "verse" producten vervaardigen voor onmiddellijke consumptie met zeer beperkte houdbaarheid en de verbruikszalen bij een banketbakkerij.

De jeugdige werknemers mogen niet meer dan één zondag op twee arbeid verrichten, behalve met voorafgaande toelating van de bevoegde inspecteur van de Algemene Directie Toezicht op de Sociale Wetgeving.

Nachtarbeid

Er is een uitzondering op het verbod op nachtarbeid voor de volgende jeugdige werknemers ouder dan 16 jaar :

de leerlingen die ingeschreven zijn in het secundair onderwijs en die in de onderneming van een werkgever prestaties verrichten in het kader van een stage die vastgesteld is in een leerprogramma van de richting broodbakkerij-banketbakkerij die zij volgen;
de jongeren die in de onderneming van een werkgever prestaties verrichten in het kader van een stelsel van alternerend leren in het kader van een leerprogramma van de richting broodbakkerij-banketbakkerij die zij volgen;
de jeugdige werknemers die verbonden zijn met de werkgever door middel van een arbeidsovereenkomst en die in de onderneming van de werkgever prestaties verrichten die vastgesteld zijn in een leerprogramma van de richting broodbakkerij-banketbakkerij die zij volgen.
De jeugdige werknemers mogen prestaties verrichten tussen 4 uur en 22 uur.

Jeugdige werknemers die niet tot één van bovenvermelde categorieën behoren, mogen dus niet werken tussen 20 uur en 6 uur.

Ten slotte voor het al dan niet mogen uitoefenen van werkzaamheden is het aangewezen dat jullie klant contact opneemt bij de externe dienst. Zij hebben daar een beter zicht op.

Aangezien deze regelgeving zo uitgebreid is, verwijzen we jullie graag naar de website van de FOD voor meer informatie: https://werk.belgie.be/nl/themas/arbeidsreglementering/jeugdige-werknemers