De vakbondsafvaardiging of syndicale delegatie is de drijvende kracht achter de vakbond binnen een bedrijf. Het is vaak het eerste contactpunt voor mensen die zich tot de vakbond willen wenden, maar het is ook een belangrijke speler in het sociale overleg binnen het bedrijf. Als een werknemer een conflict heeft met de werkgever, kan hij of zij de hulp van de vakbondsafvaardiging inschakelen.
Bovendien is het de delegatie die overeenkomsten sluit over zaken als loonsverhogingen, premies, functieclassificatie, ploegendienst, overwerk, inzet van uitzendkrachten, syndicale introductie van nieuwe werknemers, en dit voor alle werknemers binnen het bedrijf.
De vertegenwoordiging van werknemers door de vakbondsafvaardiging kan worden uitgebreid tot alle personeelscategorieën door middel van een collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) die is gesloten in het paritair (sub)comité.
Drie grootste vakbonden in België
De drie voornaamste vakbonden in België zijn:
- ACV (christelijk)
- ABVV (socialistisch)
- ACLVB (liberaal)
Daarnaast bestaat er ook een kleinere vakbond voor kaderleden, genaamd het NCK (Nationale Confederatie van het Kaderpersoneel).
Vakbonden bezitten geen rechtspersoonlijkheid. Echter, ze hebben wel het recht om onder andere collectieve arbeidsovereenkomsten te sluiten, deel te nemen aan advies- en overlegorganen, en werknemers te vertegenwoordigen in juridische geschillen.
Aansluiten bij een vakbond
Als werknemer heb je op elk moment de mogelijkheid om lid te worden van een vakbond. Hiervoor betaal je een maandelijkse bijdrage van ongeveer € 15. Als de werknemer vragen heeft over de loopbaan, het contract, het salaris of de arbeidsomstandigheden, of als hij/zij advies of juridische bijstand nodig heeft, kunnen ze bij de vakbond terecht. Dit kan zowel online als persoonlijk, in een van hun kantoren.
In bedrijven met meer dan vijftig werknemers is het verplicht om een vakbondsafvaardiging te hebben. Deze afvaardiging bestaat uit werknemers van het bedrijf die verkozen zijn of aangeduid zijn om de andere werknemers te vertegenwoordigen bij de werkgever. Ze vertegenwoordigen alleen werknemers die lid zijn van de vakbond.
Interessant om te weten is dat zelfs in bedrijven met minder dan vijftig werknemers een vakbondsafvaardiging opgericht kan worden als de werknemers hierom vragen. Of de werkgever hiermee akkoord moet gaan, hangt af van het paritair comité waaronder het bedrijf valt. Sommige paritaire comités hebben namelijk een collectieve arbeidsovereenkomst gesloten met betrekking tot de vakbondsafvaardiging. Deze is bindend voor de werkgever.
Als er op een werkplek een vakbondsafgevaardigde aanwezig is, kan het personeel bij hen terecht voor vragen over arbeidsomstandigheden of contract, op voorwaarde dat de werknemer lid is van een vakbond. Een vakbondsafgevaardigde is een collega die de rest informeert, adviseert en de belangen behartigt van andere medewerkers bij de werkgever. Dit kunnen ook meerdere collega's zijn.
Het verstrekken van arbeidsadvies is een van de belangrijkste taken van vakbonden. Bij hen kan het personeel terecht voor verschillende vormen van advies, zoals:
- Advies over werk en inkomen: Dit advies kan betrekking hebben op diverse onderwerpen, waaronder arbeidsduur, arbeidsongevallen, vakantie, salaris, ontslag, loopbaanonderbreking of tijdskrediet, en meer. Ook voor vragen over het contract of sector-cao kun je bij hen terecht.
- Advies en ondersteuning bij werkloosheid: Wanneer een werknemer zonder werk komt te zitten, is de vakbond het eerste aanspreekpunt. Ze helpen hen bij het regelen van het werkloosheidsdossier en het aanvragen van een werkloosheidsuitkering. Daarnaast bieden ze advies over de werknemer rechten en plichten tijdens de werkloosheidsperiode.
- Loopbaanadvies: Werknemers ontvangen begeleiding bij het plannen van hun loopbaan. Dit kan onder meer advies omvatten over het zoeken naar een nieuwe baan of het maken van een carrièreswitch, maar ook informatie over het opnemen van loopbaanonderbreking of tijdskrediet.